Hematoloji

Laboratuvar

HEMATOLOJİ LABORATUVARI

            Hematoloji, Latince bir kelime olup "kan bilimi" demektir. Kanın normal ve patolojik durumlarını inceleyen bir bilim dalıdır. Başka bir ifade ile kanın yapısını ve görevlerini, kan yapan organları ve kan hastalıklarının [anemi (kansızlık), kanamalar, lösemi (kan kanseri, akut ve kronik lösemi), multipl miyelom ile benzeri rahatsızlıklar başta olmak üzere, kemik iliği, lenf sistemi ve kan ile ilgili hastalıklar] tanı ve tedavisini inceleyen bilim dalıdır.

            Hematoloji Laboratuvarı; Kanın morfolojik ve fizyolojik incelenmesi, kan hücrelerinin sayımı ve kan hastalıklarını incelemektedir.

            Kan, Arter (atardamar), Ven (toplardamar) ve Kapiller Damarlardan (kılcal damarlardan) oluşan damar ağının içinde dolaşan; akıcı plazma ve hücrelerden eritrosit (alyuvar / kırmızı küre), lökosit (akyuvar / beyaz küre) ve trombositlerden (platelet / kan pulcukları) meydana gelmiş kırmızı renkli hayati bir sıvıdır.

            Hastaların teşhis, tedavi ve takiplerinin yapılmasında laboratuvarın rolü büyüktür. Doğru ve güvenilir test sonuçlarına ulaşmak laboratuvar personelinin görevi olmakla beraber, test isteminde bulunan doktor, numuneyi alan hemşire ve laboratuara ulaştıran görevlilere de önemli sorumluluklar düşmektedir. Hematoloji Laboratuvarımız bütün personeli ile birlikte kaliteyi artırmayı hedef edinmiştir.

            Laboratuvarımız Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastahanesi Poliklinik binasının ikinci katında yer almaktadır. Hastahane Polikliniği ve Perifer Sağlık Merkezleri'nde muayene ve tedavi olan hastalara hizmet vermektedir.

            Misyonumuz; Laboratuvar hizmetlerini, uluslararası hizmet kalitesi standartlarını temel alarak, bilimsel araştırmalar ışığında, etik kurallara uygun, profesyonellik ve ekip ruhu içinde, etkin, verimli, kaliteli, güvenilir, kolay ulaşılabilir bir anlayışla topluma sunmaktır.

            Vizyonumuz; Uluslararası standartlara uygun laboratuvar hizmetleri sunarak, güven ve saygınlık konusunda önder, tercih edilen referans bir laboratuvar olmaktır ve koagülasyon laboratuvarımızda çalışılan parametreleri genişletmek hedeflerimiz arasındadır.

            Hematoloji laboratuvarında yapılan testleri tam kan sayımı ve koagülasyon başlıkları altında inceleyebiliriz. Sağlık sisteminde zamanı en önemli değer sayan bir bölüm olarak, gelişmiş bilgisayar sistemi ve otomasyon desteği ile sonuçlanan hasta raporlarını olabildiğince kısa bir süre içerisinde polikliniklere ulaştırılabilmektedir.

            Laboratuvarımızda güvenilir ve hızlı sonuç alabilmek için modern cihazlar kullanılmaktadır. Materyal alımında ve testlerin yapılmasında tek kullanımlık malzeme ile çalışılmaktadır. Gereken her durumda analizler tekrarlanmaktadır. Tüm cihazların kalibrasyonu ve bakımları periyodik olarak düzenli şekilde yapılmaktadır.

            Laboratuvarımızda bulunan cihazların, günlük, haftalık ve aylık bakımları laboratuvar çalışanları tarafından yapılmakta parça değişimi v.s gibi sorunlarda ise firmaların teknik servisleri tarafından yapılmaktadır. Laboratuvarımızın kalite güvenliği, İç Kalite ve Dış Kalite Kontrol (Sysmex Network Communication Systems-SNCS) programlarını uygulayarak denetlenmektedir. Rutin çalışmalardan önce, değişik düzeylerdeki (düşük, normal, yüksek) kontrol serumları ve kanları kullanılarak doğruluğu test edilmektedir.

            Cihazları kullanarak yapılan analizlerden önce cihazların kontrolü ve "Internal Kalite Kontrol" çalışmaları gerçekleştirilir. Sonuçlar kabul edilebilir değerlerde ise, hasta örnekleri çalışılmaya başlanır. Sonuçlar "geçersiz" olarak değerlendirilirse çalışma başlatılmaz ve cihaz ile ilgili bakım ve kalibrasyonlar gerçekleştirilir. Cihaz kontrolleri tamamlandıktan sonra, hasta örnekleri çalışılır. Cihazlar tamamladığı analizlerin sonuçlarını otomatik olarak "Laboratuvar Bilgisayar Sistemi"ne gönderir. Laboratuvar Bilgisayar Sistemi'nde hastaların tüm sonuçları toplanır, değerlendirilir ve uygun bulunan sonuçlar onaylanır. Uygun olmayan testler, sebebi araştırılarak (numunenin göz ile değerlendirilmesi, vb) yeniden çalışılır. "Acil" örnekler rutinden ayrı olarak hemen çalışılır ve analiz sonuçları bekletilmeden onaylanır. "Panik" değerler listesine ait bir test sonucu bulunursa, analiz süreci gözden geçirilerek test tekrarlanır.

HEMATOLOJİ LABORATUVARINDA ÇALIŞILAN TESTLERVE

KULLANIM ALANLARI

            1. CBC (Tam Kan Sayımı - Hemogram)

            Hematolojik hastalıklar, hemorajiler, akut ve kronik enfeksiyonlar, ameliyat öncesi vb. durumlarda kullanılmaktadır. Hastanın genel sağlık durumu hakkında bilgi vermektedir. Laboratuvarımızda kullanılan cihaz 28 parametreyi analiz edebilmektedir.

            2. PERİFERİK YAYMA - BOYAMA (Formül Lökosit)

            Eritrosit, Lökosit ve Trombosit morfolojisinin değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.

            3. RETİKÜLOSİT SAYIMI

            Retikülositler, kemik iliğinden periferik dolaşıma salınmış immatür çekirdeksiz eritrositlerdir. Eritropoezin arttığı durumlar ve anemilerin tedavisi sırasında retikülosit sayısı artarken, aplastik anemi, renal hastalıklar, kronik hastalık anemisi, megaloblastik ve demir eksikliği anemisinde retikülosit sayısı düşmektedir.

            4. SEDİMENTASYON (ESR - Eritrosit Çökme Hızı)

            İnflamatuar hastalıklar, akut ve kronik enfeksiyonlar, temporal arterit, maligniteler, romatoid hastalıklar, otoimmün hastalıkların tanı ve takibinde kullanılmaktadır.

            5. KEMİK İLİĞİ BOYAMA

            Özenle hazırlanıp, laboratuvarımıza gönderilen kemik iliği aspirasyon yaymalarına uzman talebi doğrultusunda çeşitli boyama teknikleri uygulanmaktadır. Pek çok hastalığın tanısını koymada öneme sahiptir. İncelenmesi hedeflenen normal ya da anormal hücre tipi ve hücre yapılarını daha ayrıntılı ortaya koymaya yöneliktir. Aspirasyon yaymalarında Giemsa ile boyama dışında, sitokimyasal boyamalar (peroksidaz, esteraz, sudan siyahı, pas, vd) ve demir boyası yapılabilmektedir.

            6. PROTOMBİN ZAMANI (PT-INR)

            PT ekstrinsik koagülasyon yolunun taranmasında kullanılmaktadır. Temel olarak faktör VIIa ve doku faktöründen faktör Xa oluşturabilme kapasitesini ölçmektedir. Genellikle oral antikoagülan tedavisinin izlenmesinde kullanılmaktadır.

Uzamış PT değerlerine yol açan faktörler: Faktör I, II, V, VII ve X eksikliği, K vitamini antagonistleri ile tedavi, yenidoğanda hemorajik hastalık, intestinal reabsorbsiyon bozuklukları, karaciğer hastalığı, fibrinoliz, disfibrinojenemi, DIC, dolaşımdaki inhibitörler.

Uzamış PT: Oral antikoagülan kullanımı, faktör eksikliği, dolaşımdaki inhibitörler nedeniyle olabilir. Eğer PT uzaması vitamin K eksikliğine bağlı ise vitamin K yüklenmesinden 12- 24 saat sonra PT normal veya daha düşük seviyelere iner. PT uzamasının kazanılmış nedenleri kalıtsal nedenlerden daha yaygındır. Karaciğer disfonksiyonu, vitamin K eksikliği, varfarin kullanımı, DİC, heparin, hüridin, spesifik faktör inhibitörleri ve lupus antikoagülanları kazanılmış neden iken F VII, II, V, X veya fibrinojen eksikliği herediter nedenler arasında yer alır.

            7. AKTİVE PARSİYEL TROMBOPLASTİN ZAMANI (aPTT)

            aPTT intrensek koagülasyon yolunun (faktör I, II, V, VIII, IX, X, XI, XII, PK ve HK) taranmasında kullanılan genel bir koagülasyon testidir. Heparin tedavisini takibi, hemofili A, B taramasında kullanılmaktadır. Eğer PT normal ise Faktör VIII, IX, XI ve XII'de bozukluk görülebilir.

            Bu faktörlerde normal ise: prekallikrein ve HMW kininojen bozukluğu ve dolaşımda inhibitör olabilir. Uzamış aPTT; heparin ve antikoagülan kullanımı, faktör eksikliği, lupus antikoagülan ve dolaşan inhibitörler nedeniyle olabilir

            8. MİKS TEST

            Hastanın PT, aPTT uzamasını faktör yada inhibitör kaynaklı olup olmadığının belirlenmesinde kullanılmaktadır. İnkübasyonlu ve inkübasyonsuz çalışılmaktadır.

            9. FAKTÖR VIII (Antihemofilik Faktör A)

            Karaciğerde, endotelyal sentezlenir. İntrinsek yolun bileşenidir ve dolaşımda VWF bağlı dolaşır. Konjenital eksikliğinde X'e bağlı resesif geçişli hemofili A hastalığına neden olur. aPTT uzar, PT normaldir. Faktör VIII akut faz reaktanı da olup, Östrojen kullanımı, diabetes millitus, stres ve egzersiz durumlarında yükselir.

            10. FAKTÖR IX (Antihemofilik Faktör B)

            Karaciğerde sentezlenen K vitaminine bağımlı bir serum proteinidir. Konjenital eksikliğinde X'e bağlı resesif geçişli hemofili B hastalığına neden olur. aPTT uzar, PT normaldir. Akkiz FIX eksikliği ise oral antikoagülan kullanımı, şiddetli karaciğer hastalığı ve K vitamini eksikliğinde görülebilir.

            11. KANAMA ZAMANI - PIHTILAŞMA ZAMANI

            Kanama zamanı: Parmak ucu veya topuğun lanset ile delindikten sonra kanamanın kendiliğinden durması için geçen zamandır. Trombosit fonksiyon bozuklukları ve damar bozukluklarını ortaya çıkarmak amacıyla kullanılır. Bu test ameliyata alınacak tüm hastalarda yapılmalıdır. Kanama zamanı von Willerbrand hastalığı ile hafif hemofilin ayırıcı tanısına yardımcıdır.

            Pıhtılaşma zamanı: Lanset ile delinen kısımdan alınan kan Kapiler Tüp'e alınır. Kanın tüpte pıhtılaşması için geçen zamandır. Pıhtılaşmada rol oynayan faktörlerin bir kısmının eksikliği veya yokluğu hallerinde veya pıhtılaşmaya engel olan ilaçların kullanıldığı durumlarda uzar.

Personelimiz